Veb-sayt nədir? Hər hansı bir müəssisənin kimliyini əks etdirmək və tanıtım fəaliyyətlərini həyata keçirmək məqsədi ilə milli və beynəlxalq şəbəkə mühitində nəşr olunan onlayn sistemlər veb-sayt (və ya veb-səhifələr) adlanır. Veb-sayt internet üçün xüsusi olaraq hazırlanmış, mətn, qrafika, hiperlinklər və animasiyalar göstərən ən az bir hiperlinkdən ibarət olan sənəddir. Veb-sayt yalnız internet xidməti üçün mövcuddur. Hər bir sayt, ən azı bir serverdə saxlanılan fayllardan yaradılan bir qovluqdur və onu internet vasitəsilə görmək mümkündür, beləliklə, məlumatların yayılması daha asan olur.

Dinamizm və interaktivlik artdıqca, saytlarda virtual ofis, media mərkəzi və onlayn mağaza kimi bir çox funksiyalar yer almağa başladı. Müasir həyatımızda müəssisələrin sayı qədər demək olar ki, çox sayda veb-sayt var. Artıq yalnız hər bir şirkət deyil, hər kəs şəxsi veb-saytına (blog) sahib olmağa çalışır. Saytlar məlumat mübadiləsində əvəzedilməz bir texnologiya halına gəlib, çünki sayta baxmaq üçün 24 saat, həftənin 7 günü ziyarət etmək mümkündür. Sayt bir dəfə yaxşı hazırlandıqdan sonra mağaza, ofis, satış nümayəndəsi və katib kimi bir çox funksiyaları yerinə yetirir.

Bütün bu üstünlüklərə baxmayaraq, inkişaf və idarə etmə daha az maliyyə dəstəyi tələb edir və bu da veb-saytları hər kəs üçün əlçatan edir. Bundan əlavə, veb-sayt ən təsirli və ən asan reklam vasitəsidir. Sayt şirkətinizə və ya biznesinizə bütün dünyadan əlçatanlıq təmin edir. Veb-sayt həm peşəkarlığınızı, həm də biznesinizi göstərir.

Veb-sayt növləri
Veb-səhifələrin iki növü vardır:

Statik
Dinamik

Statik veb-səhifələr sadə HTML etiketlərindən ibarətdir.

Dinamik veb-səhifələr isə aktiv kodlardan istifadə edir: RNR, ASR, SSI… və s.

Statik veb-səhifələrdə göstərilən tarix veb-ustası tərəfindən hər dəfə dəyişdirilərkən, dinamik səhifələrdə bu tarix avtomatik olaraq veb-serverdə yenilənir. Bütün veb-səhifələrin vahid quruluşu olması da vacibdir.

Veb-səhifədə əsas elementlər:

Səhifə başlığı (banner);

Naviqasiya elementləri (menyu) – səhifədən səhifəyə keçid üçün istifadə olunur;

Qrafik şəkillər;

Mətn blokları.

A website is a collection of web pages with the same topic accessible on the Internet via HTTP/HTTPS protocols. The collective collection of websites makes up the World Wide Web-www.

Veb-saytlar ümumi bir domen ünvanı altında birləşdirilən və eyni məntiqi struktura sahib olan səhifələrdən ibarətdir. Veb-saytın konsepti hosting, server, provayder, domen, şəbəkə və s. kimi anlayışlarla sıx əlaqəlidir. İnternet texnologiyalarının inkişafı ilə bir çox domen və veb-saytın tək bir serverdə (kompüterdə) yerləşdirilməsi mümkün olmuşdur.

Dünya Üzrə Veb internet üzərindən səhifələrin göstərilməsini təmin edən bir xidmətdir və bu səhifələr "www" ilə başlayır və bir-birinə hörümçək toru kimi bağlıdır.

Veb-sayt nədir? Dünyadakı ilk veb-sayt 1991-ci il avqustun 6-da Tim Berners-Lee tərəfindən yaradılıb. Bu saytda o, URL ünvanlama sistemi və HTML dili barədə danışaraq, yeni Dünya Üzrə Veb (WWW) texnologiyasına ümumi baxış verir. Bu sayt həmçinin veb serverlərin və veb brauzerlərin qurulması və işləməsi haqqında məlumat təqdim edib. Bu sayt dünyadakı ilk İnternet kataloqu olub. Tim Berners-Lee burada digər saytlara da keçidlər yerləşdirib.

Tim Berners-Lee, hiper mətn istifadə edərək məlumatların şəbəkələrdə çox sürətli və effektiv şəkildə mübadilə olunacağını düşünürdü. Bu ideyanı həyata keçirmək üçün Enquire adlı proqramı 1980-ci ildə yaratdı. 1991-ci ildə WWW standartı CERN-də təsdiq olundu. Tim Berners-Lee veb texnologiyalarının atası sayılır – HTTP, URI/URL və HTML kimi əsas texnologiyaların yaradıcısıdır.

Veb səhifələr üçün proqramlaşdırma dilləri

HTML (HyperText Markup Language) tanınmış və sadə bir dildir, əsas əmrlərdən ibarətdir, məsələn, mətnin formatlanması, şəkillərin əlavə edilməsi, şrift və rənglərin təyin edilməsi, keçidlər və cədvəllər yaradılması. Ən çox VEB SAYTLARI HTML-də və onun genişləndirilmiş variantlarında yazılır.

PERL 1980-ci illərdə inkişaf etdirilmişdir. Bu, böyük mətn fayllarının səmərəli işlənməsi, mətn hesabatlarının yaradılması və məsələlərin idarə olunması üçün bir alət kimi yaradılıb. Stringlər, massivlər, məlumat çevirmə alətləri, sistem inteqrasiyası kimi funksiyaları geniş şəkildə mövcuddur.

Məlumatla işləmək imkanları da çox genişdir.

PHP dinamik veb səhifələr yaratmaq üçün nəzərdə tutulmuş skript dilidir. 1994-cü ildə Rasmus Lerdorf CGI alətləri yazmağa başlamış və daha sonra 1995-ci ildə PHP dilini yaratmışdır. Ən çox hallarda PHP, Linux əməliyyat sistemi, MySQL verilənlər bazası və Apache veb serveri LAMP (Linux, Apache, MySQL, PHP) qısa adı ilə birləşdirilir.

Keyfiyyətli bir veb saytın olması üçün nəzərə alınmalı bir neçə amil:

1) Təmiz və peşəkar dizayn

Veb saytınız sizin və müştəriləriniz arasında bir ünsiyyət vasitəsidir. İstifadəçilər sizin və ya biznesiniz haqqında ilk təəssüratlarını veb saytınız vasitəsilə əldə edirlər. Saytınız maraqlı şəkildə dizayn edildikdə, qarşı tərəfdə peşəkarlıq hissi yarada bilərsiniz. Əks halda, əgər saytınızın dizaynı pisdirsə (narahat edici rənglər, zəif şəkil keyfiyyəti və s.), biznes şəxsiyyətiniz zərər görəcək. Dizayn hissəsində ilk diqqət yetirəcəyiniz məqam, sadə və ardıcıl dizaynlardan istifadə etməkdir. Qarışıqlı və çaşdırıcı dizaynlar həm istifadəçini çaşdırar, həm də saytınızın axtarış həcmini azaldar. Sadə, amma diqqətçəkən rənglər seçərək gözəl bir rəng sxemi yarada bilərsiniz.

2) Mobil cihazlarla uyğunluq

Bu günlərdə mobil uyğun olmayan bir veb saytla qarşılaşmaq çox çətindir. Mobil veb saytların hakim olduğu rəqəmsal dünyada mobil dostu olmayan saytlar həm müştəri itkisinə, həm də uğursuzluğa səbəb olar. Mobil dostu olmayan saytlar yalnız müştəriləriniz üçün deyil, həm də axtarış motorları üçün mənfi bir imicə sahibdir. Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, mobil dostu saytlar axtarış motorları tərəfindən asanlıqla indekslənir. Hər kəs hər hansı bir cihazda mükəmməl görünən bir veb sayt istəyər, elə deyilmi?

3) İstifadəçi mərkəzli və məntiqi uyğunluq

İnterneti və veb saytınızı istifadə edən insanların sizin potensial müştəriləriniz və ya istifadəçiləriniz olduğunu nəzərə alaraq, veb saytınızın istifadəçi mərkəzli olması inkarolunmaz bir faktdır. Sadəcə müştəriləriniz və istifadəçiləriniz üçün deyil, həm də veb saytınızı asanlıqla idarə edə bilməyiniz üçün istifadəçi mərkəzli və məntiqi dizayn edilmiş bir saytınız olmalıdır.
Qısacası, saytınız son dərəcə asan naviqasiya edilə bilən və istifadəyə uyğun olmalıdır. Veb saytınızı xarici təhdidlərdən qorumaq da nəzərə alınmalı digər bir amildir. Əlaqəli məlumatı əldə etmək və ya uyğun səhifəyə naviqasiya etmək üçün sadə əməliyyatlar edilməlidir. Saytın naviqasiyası intuitiv olmalıdır. Sayt məlumatlarının asanlıqla görünməsini təmin etmək lazımdır. Saytınızda istifadəçinin hansı səhifədə olduğunu, hansı xidmətlər və ya məhsulları axtardığını və digər tərəfin necə əlaqə quracağını açıq şəkildə göstərməlisiniz.

4) Veb saytınızın sürəti

Virtual dünyada bir xidmət almaq istədikdə, bu xidmətə mümkün olan ən qısa zamanda çatmağı hədəfləyirsiniz. Bu, saytınızı ziyarət edən insanlar üçün də keçərlidir. Saytın mümkün qədər tez açılması, istifadəçilərin xidmət və ya məhsula eyni sürətlə çatmasını təmin edir. Əgər istifadəçilər məhsul səhifəsinə və ya xidmət səhifəsinə daxil olmaqda çətinlik çəkirlərsə və uzun müddət gözləməli olurlar, o zaman tezliklə saytı tərk edəcəklər. Saytınızın yüklənmə sürəti və səhifələr arasında yüklənmə sürəti mümkün olan ən az vaxtda azaldılmalıdır. Daha sürətli veb saytlar üçün CGD xidməti istifadə edə bilərsiniz.

5) Əlaqəli qalmaq

Əgər saytınızın köhnə bir kodlaşdırma infrastrukturu varsa, inkişafdan geri qalırsınız. İnkişafdan geri qalmaq, müştərilərdən və istifadəçilərdən uzaqlaşmaq deməkdir. HTML5 və CSS3 kimi texnologiyalarla hazırlanmış veb saytlar daha çox optimallaşdırılmalı və yeniliklər izlənməlidir. Mövzuya fokuslanaraq və mövcud texnologiya elementlərini izləyərək, saytınızı yenidən dizayn edə və redaktə edə bilərsiniz.